2011 წლის 27 ივნისს ხუთმა პოლიტიკურმა პარტიამ ხელი მოაწერა მმართველი პარტიის მიერ შემოთავაზებულ შეთანხმებას, რომელიც საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესების მიზნით განსახორციელებელ ღონისძიებებს ეხება.

ჩვენ, „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, „საერთაშორისო გამჭირვალობა – საქართველო“ და „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ ორგანიზაციები, რომლებიც აქტიურად ვაკვირდებოდით საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესების მიზნით მიმდინარე მოლაპარაკებებს, მივესალმებით ამ მიმართულებით გარკვეული აქტივობების განახლებას, თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ მმართველი პარტიის მიერ წარმოდგენილი შეთანხმება, რომლებსაც რიგი ოპოზიციური პარტიებისა დათანხმდა, სრულად ვერ უზრუნველყოფს სამართლიანი და თავისუფალი არჩევნების ჩატარებას.

ისევე როგორც ადრე გაკეთებულ განცხადებებში, დღესაც ხაზგასმით ვაცხადებთ, რომ საქართველოში არსებული საარჩევნო გარემოს პრობლემური საკითხები კომპლექსურად უნდა განიხილებოდეს, ვინაიდან მხოლოდ ნაწილის მოგვარება ვერ უზრუნველყოფს ქვეყანაში სამართლიანი და კონკურენტუნარიანი საარჩევნო გარემოს შექმნას. დათქმა იმის თაობაზე, რომ წარდგენილი წინადადებების გარდა სხვა საკითხებზე შეთანხმება აღარ მოხდება, მიუღებელია, ვინაიდან, შემოთავაზებული დოკუმენტი სისტემურად არ ეხმიანება ისეთ მნიშვნელოვან საკითხებს, როგორიცაა საარჩევნო ადმინისტრაციების დაკომპლექტება, ადმინისტრაციული რესურსების გამოყენების შეზღუდვა, პოლიტიკური პარტიების დაფინანსების სისტემის დახვეწა, ფინანსური მონიტორინგის მექანიზმების შექმნა და ა.შ. გარდა ამისა, აღნიშნულ შეთანხმებაში მოცემული რეგულირებები ვერ უზრუნველყოფს საარჩევნო გარემოში არსებული ხარვეზების აღმოფხვრას.

საქართველოს პრეზიდენტის 2003 წლის 2 სექტემბერს #428 ბრძანებულებაში რეფერენდუმის დანიშვნის თაობაზე აღნიშნულია: სარეფერენდუმოდ გამოტანილ იქნეს შემდეგი საკითხი: ,,თანახმა ხართ თუ არა, რომ საქართველოს პარლამენტის წევრთა რაოდენობა შემცირდეს და განისაზღვროს არაუმეტეს 150 დეპუტატით.”

აღნიშნული რეფერენდუმი ჩატარდა 2003 წლის 2 ნოემბერს. კენჭისყრაში მონაწილეობა მიიღო 1 904  105-მა ამომრჩეველმა. დასმულ კითხვაზე დადებითი პასუხი გასცა კენჭისყრის მონაწილეთა აბსოლუტურმა უმრავლესობამ: 1 590 000 ამომრჩეველმა.

ამა წლის 28 ივნისს საქართველოს პარლამენტში ინიცირებულ იქნა ”საქართველოს სამოქალაქო კოდექსში ცვლილების შეტანის თაობაზე” საქართველოს კანონის პროექტი. საქართველოს პარლამენტის ბიუროს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებით, კანონპროექტის განხილვა წარიმართა დაჩქარებული წესით და ინიცირებიდან 5 სამუშაო დღეში სამივე მოსმენით იქნა მიღებული. ასეთი ტემპი გამორიცხავს საკანონმდებლო ცვლილებების  განხილვაში რელიგიური მიმდინარეობების, განსაკუთრებით რელიგიურ უმცირესობათა წარმომადგენლების მონაწილეობას. ამავდროულად, ინფორმაცია იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის იმ სხდომებთან დაკავშირებით, სადაც კანონპროექტის განხილვა ხდებოდა პირველი და მესამე მოსმენით, საერთოდ არ გავრცელებულა პარლამენტის ვებ-გვერდის მეშვეობით, რაც რეგლამენტის უხეშ დარღვევას წარმოადგენს. თავად გუშინ მიღებული კანონპროექტის საბოლოო ელექტრონული ვერსია ჩვენთვის მხოლოდ დღეს გახდა ხელმისაწვდომი.

კანონპროექტით საქართველოს სამოქალაქო კოდექსს ემატება 1509¹ მუხლი, რომლის პირველი ნაწილის მიხედვით, ”რელიგიური გაერთიანებები შეიძლება დარეგისტრირდნენ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირებად.”

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის მოსაზრებით, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სტატუსის მინიჭება რელიგიური ორგანიზაციებისათვის მართებული არ არის. თუმცა, ვინაიდან კონსტიტუციური შეთანხმებით უკვე დაშვებულია ამგვარი პრეცედენტი, ხოლო ამ უკანასკნელი დოკუმენტის გადახედვა დღის წესრიგში არ დგას, ვიმსჯელებთ უშუალოდ კანონპროექტთან დაკავშირებულ საკითხებზე.

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციასთან არსებული მედიის სამართლებრივი დაცვის ცენტრი იცავს შინაგან საქმეთა სიმინისტროს მიერ 2011 წლის 7 ივლისს სისხლის სამართლის კოდექსის 314-ე მუხლის – ჯაშუშობის ბრალდებით დაკავებულ ფოტოკორესპონდენტებს: ირაკლი და ნათია გედევანიძეებსა და ზურაბ ქურციკიძეს.

გუშინ, 7 ივლისს, ადვოკატები შეხვდნენ დაკავებულ პირებს და გაესაუბრნენ მათ. საქმე საიდუმლოების გრიფით მიმდინარეობს, შესაბამისად, ცენტრის ადვოკატები პროფესიული მოვალეობიდან გამომდინარე ვალდებული არიან დაიცვან გამხელისაგან მათ ხელთ არსებული ინფორმაცია.

მნიშვნელოვანია ის გარემოება, რომ დაკავებულები არიან ფოტოკორესპონდენტები, მათ შორის საერთაშორისო მედია საშუალებებთან თანამშრომლობაში მყოფი ფოტოგრაფები. აღნიშნული ფაქტი განაპირობებს დაკავებულთა და დაკავების ფაქტის მიმართ მაღალ საზოგადოებრივ ინტერესს. 

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის ადვოკატები იცავდნენ ირაკლი და ნათია გედენიძეების ინტერესებს. 7 ივლისს ადვოკატები შეხვდნენ და გაესაუბრნენ დაცვის ქვეშ მყოფ პირებს, თუმცა, მოგვიანებით 8 ივლისს საღამოს, ბრალის წაყენების მომენტისათვის საიას ადვოკატებს გამომძიებლის მხრიდან უარი ეთქვათ დაცვის ქვეშ მყოფ პირებთან დაშვებაზე.

გამომძიებლის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის თანახმად გედენიძეებმა უარი განაცხადეს საიას ადვოკატების მომსახურებაზე და სხვა ადვოკატის აყვანა გადაწყვიტეს. გამომძიებელმა ასევე წარმოადგინა განცხადება აცილების თაობაზე.

საიას ადვოკატები მოითხოვდნენ პირადად შეხვედრას დაცვის ქვეშ მყოფ პირებთან და მათგან დადასტურებას, რომ საკუთარი ნებით, ყოველგვარი ზეწოლის გარეშე მიიღეს ადვოკატების შეცვლის გადაწყვეტილება, რაზეც უარი ეთქვათ გამომძიებლის მხრიდან.

აღსანიშნავია, რომ ირაკლი გედენიძესთან ბოლო შეხვედრისას ადვოკატს არ დარჩენია არანაირი განცდა, რომ მოსალოდნელი იყო მისი აცილება მოეთხოვა დაცვის ქვეშ მყოფ პირს. პირიქით, შეთანხმდნენ, რომ ადვოკატი ინტენსიურად მოინახულებდა დაკავებულს და შეხვდებოდნენ ბრალის წაყენების პროცესში.

როგორც ცნობილია, 2011 წლის 27 ივნისს ხუთმა პოლიტიკურმა პარტიამ ხელი მოაწერა მმართველი პარტიის მიერ შემოთავაზებულ შეთანხმებას, რომელიც საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესების მიზნით განსახორციელებელ ღონისძიებებეს ეხება. მოგვიანებით აღნიშნულ შეთანხმებას კიდევ რამდენიმე პოლიტიკური პარტია შეუერთდა.

2011 წლის 8 ივლისს საქართველოს პარლამენტში გაიმართა საარჩევნო რეფორმაზე მომუშავე სარედაქციო ჯგუფის პირველი შეხვედრა. ჯგუფი განიხილავს თემებს, რომლებიც შეთანხმების საფუძველზე ასახვას ჰპოვებს კანონმდებლობაში. ცნობილია, რომ სარედაქციო ჯგუფი მეორედ ორი კვირის  შემდეგ შეიკრიბება. სარედაქციო ჯგუფის შეხვედრას არ დასწრებიან არასამთავრობო და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლები.  საზოგადოებისათვის ასევე უცნობია აღნიშნული ჯგუფის შემადგენლობა და სამუშაო ფორმატი.

2010 წლის 20 დეკემბრიდან - 2011 წლის დეკემბრამდე საია ახორციელებს ევროკავშირის მიერ დაფინანსებულ ახალ პროექტს  ”ახალგაზრდა იურისტები ძირითადი შრომითი უფლებების ეფექტური დაცვისა და წახალისებისათვის საქართველოში”. პროექტი მოიცავს როგორც თბილისს, ასევე საქართველოს შვიდ რეგიონს, სადაც საია-ს რეგიონული ოფისებია განთვასებული, კერძოდ: ქუთაისი, აჭარა, გორი, რუსთავი, თელავი, ოზურგეთი და დუშეთი. პროექტი ხორციელდება საია-ს სტრატეგიულ მიდგომებზე დაყრდნობით, რომლის მიხედვითაც სახელმწიფოში მოქალაქეთა უფლებების დაცვის გაუმჯობესება შესაძლებელია მხოლოდ 3 კომპონენტის ერთობლიობით: ეფექტური კანონმდებლობის უზრუნველყოფით, ინდივიდუალურ უფლებათა დარღვევებზე რეაგირებითა და უფლებათა დარღვევების პრევენციით, საზოგადოების სამართლებრივი ცნობიერებს ამაღლების გზით.

აღნიშნული სტრატეგიიდან გამომდინარე, პროექტი 3 ძირითადი მიმართულებით ხორციელდება:

1. შრომით ურთიერთობებთან დაკავშირებული ეროვნული კანონმდებლობის დახვეწისა და ევროპულ სტანდარტებთან შესაბამისობაში მოყვანის ხელშეწყობის მიზნით - საია თავისი საპარლამენტო მდივნის დახმარებით,  შესაბამის სახელმწიფო სტრუქტურებთან და სხვა არასამთავრობო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობის გზით, მოამზადებს და პარლამენტში ლობირებას გაუწევს ახალ კანონპროექტებს.

მართლმსაჯულების საერთაშორისო დღესთან დაკავშირებით, რომელსაც მსოფლიო 17 ივლისს აღნიშნავს, სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს საქართველოს კოალიცია, რომელშიც შედიან არასამთავრობო ორგანიზაციები: საქართველოს ახალგზარდა იურისტთა ასოციაცია, ადამიანის უფლებათა ცენტრი, ადამიანის უფლებათა პრიორიტეტი, კონსტიტუციის 42-ე მუხლი, კონსტიტუციურ უფლებათა დაცვის ცენტრი, კონფლიქტებისა და მოლაპარაკებების საერთაშორისო კვლევითი ცენტრი, მიმართავს და კიდევ ერთხელ მოუწოდებს რუსეთის ფედერაციისა და საქართველოს მთავრობებს ეფექტიანად გამოიძიონ 2008 წლის აგვისტოს ომის დროს ჩადენილი დანაშაულები.

2008 წლის აგვისტოს ომის დროს ადგილი ჰქონდა ადამიანის უფლებათა და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ნორმების სერიოზულ და მასობრივ დარღვევებს. მათ შორის, ომის დროს გამოვლინდა ეთნიკური წმენდის ნიშნები კონფლიქტის რეგიონში მცხოვრები ეთნიკურად ქართველი პირების მიმართ. ასევე, ადგილი ჰქონდა სამოქალაქო მშვიდობიანი მოსახლეობის განზრახ მკვლელობის, გაუჩინარების, უძრავი ქონების მასობრივი განადგურების, იძულებითი გამოდევნის, უკანონო  პატიმრობის, ტყვეობის, წამებისა და არადამიანური მოპყრობის ფაქტებს კონფლიქტის ორივე მხარეს.

აგვისტოს ომის შედეგად დაზარალებულმა არაერთმა პირმა მიმართა საქართველოსა და რუსეთის ფედერაციის საგამოძიებო ორგანოებს მათ მიმართ ჩადენილი დანაშაულების გამოძიების მოთხოვნით. შესაბამისი ოფიციალური ორგანოები კონფლიქტის ორივე მხარეს აცხადებენ, რომ მიმდინარეობს ომის დროს ჩადენილი დანაშაულების გამოძიება, თუმცა, დღეის მდგომარეობით არც ერთ მხარეს პროგრესი და მნიშვნელოვანი ძალისხმევა ეფექტიანი გამოძიების მიზნით არ შეიმჩნევა. ამასთან, უნდა აღინიშნოს, რომ ომის დროს ჩადენილი დანაშაულების გამოძიების სპეციფიკა ერთგვარად განსხვავდება რუსეთსა და საქართველოში.

2011 წლის 15 ივლისს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ მან პროკურატურის, მედია საშუალებების მიერ გავრცელებული კადრების, სახალხო დამცველისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების განცხადებების საფუძველზე შეისწავლა შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომლების მიერ 2011 წლის 26 მაისის აქციის დაშლის დროს ჩადენილი დისციპლინარული დარღვევის ფაქტები და დასაჯა 16 თანამშრომელი, მათ შორის,  შინაგან საქმეთა სამინისტროს 4 თანამშრომელი დათხოვნილი იქნა თანამდებობიდან.  

აღნიშნულ განცხადებასთან დაკავშირებით საია მიიჩნევს, რომ მედია საშუალებებში გავრცელებულ ინფორმაციაზე, ასევე არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სახალხო დამცველის მიერ გაგზავნილ განცხადებებზე შინაგან საქმეთა სამინისტროს რეაგირება მნიშვნელოვანია საზოგადოების წინაშე სახელმწიფოს ანგარიშვალდებულებისა და მომავალში შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომლების მიერ სამართალდარღვევების პრევენციის მიზნით.

თუმცა საია მიიჩნევს, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ გავრცელებული ინფორმაციიდან არ ჩანს თუ ფაქტობრივად რა სახის სამართალდარღვევისთვის დაეკისრათ პასუხისმგებლობა აღნიშნულ პირებს და ამასთან, რა თანამდებობები ეკავათ მათ. მათ შორის, განცხადებიდან არ ჩანს დაისაჯნენ თუ არა შინაგან საქმეთა სამინისტროს ის თანამშრომლები, რომლებიც მონაწილეობდნენ 26 მაისის აქციის აღკვეთის ღონისძიების დაგეგმვის პროცესში და უშუალოდ იყვნენ პასუხისმგებლები ოპერაციის ჩატარებაზე.

კოალიცია "მედია ადვოკატირებისთვის" საქართველოს მთავარ პროკურორს, მურთაზ ზოდელავას, საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრ ვანო მერაბიშვილსა და უშიშროების საბჭოს მდივანს , გიგა ბოკერიას ფოტორეპორტიორების საქმეზე გრიფი "საიდუმლოს" ახსნის თხოვნით ოფიციალურ მიმართვას უგზავნის.

როგორც უკვე ცნობილია,  საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონტრდაზვერვის დეპარტამენტის მიერ დაკავებულები არიან:  ზურაბ ქურციკიძე (ევროპის ფოტოსააგენტოს  წარმომადგენელი საქართველოში)  გიორგი აბდალაძე (საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს ფოტოგრაფი) და ირაკლი გედენიძე (პრეზიდენტის ადმინისტრაციის  პრესსამსახურის ფოტოგრაფი).

ამ საკითხთან დაკავშირებით, კოალიცია „მედია ადვოკატირებისთვის“ მოითხოვს, ოფიციალურად მიეწოდოს ინფორმაცია, ფოტორეპორტიორების საქმე სრულად წარმოადგენს თუ არა სახელმწიფო საიდუმლოებად მიჩნეულ ინფორმაციას, თუ მხოლოდ საქმეში არსებულ გარკვეულ მასალებს ადევს შესაბამისი გრიფი. ასევე, აცნობონ, შესაბამისი ინფორმაციის საიდუმლოების ხარისხი, ინფორმაციის გასაიდუმლოების ვადა და თანამდებობის პირის ვინაობა, რომელმაც აღნიშნა ეს გრიფი.

დაკავებულთა ადვოკატების ცნობით, საქმის მასალები სრულად არის გასაიდუმლოებული, ხოლო ადვოკატებს დადებული აქვთ საქმესთან დაკავშირებული ინფორმაციის გაუხმაურებლობის ხელწერილი.